ابن‌دیزیل ابواسحاق ابراهیم بن حسین کسائی همدانیاِبْنِ دیزیل، ابواسحاق، ابراهیم بن حسین بن علی بن دیزیل کسائی همدانی معروف به سیفنَّه (د ۲۸۱ق/۸۹۴م) محدث و فقیه می‌باشد. ۱ - وجه تسمیهابن دیزیل را به این سبب سیفنه لقب داده بودند که وی هرگاه به عالمی برمی‌خورد، تا همه احادیث او را نمی‌نوشت او را رها نمی‌کرد سیفنه نام پرنده‌ای است که گویند هرگاه بر درختی می‌نشیند تمام برگ‌های آن را یا می‌خورد یا می‌کند و دور می‌ریزد، [۱]
سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۱۳، ص۴۲۵، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۲م.
او را به خاطر کثرت ملازمتش با عفّان بن مسلم، دابّه عفان نیز نامیده‌اند. [۳]
ذهبی، محمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۶۰۸، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق.
۲ - ولادتذهبی ولادت او را اندکی قبل از سال ۲۰۰ ق دانسته است. [۴]
ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۱۸۵، به کوشش شعیب ارنؤوط و علی ابوزید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
۳ - اساتیدوی در حجاز، شام، مصر، عراق و جبال استماع حدیث کرد [۵]
صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۳۴۶، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۰م.
و از کسانی چون عفان بن مسلم انصاری و علی بن عیاش حِمصی و آدم بن ابی ایاس عسقلانی و ابوصالح کاتب اللیث حدیث شنید. [۶]
سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۱۳، ص۴۲۴، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۲م.
[۷]
ابن عساکر، علی، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۰۵، به کوشش افندی بدران، دمشق، ۱۳۳۰ق/۱۹۱۲م.
قرائت قرآن را نزد قالون که از روات قرائت نافع بوده، آموخت و از او روایت نمود، [۸]
ابن جزری، محمد، غایة النهایة، ج۱، ص۱۱، به کوشش گ برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۱ق/۱۹۳۲م.
و به گفته‌ای ۶۰ سال از عمر خود را به منظور جمع حدیث در سفرهای طولانی گذراند. [۹]
ابن عساکر، علی، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۰۶، به کوشش افندی بدران، دمشق، ۱۳۳۰ق/۱۹۱۲م.
۴ - شاگردانابوعوانه اسفراینی، احمد بن هارون بردیجی، عمر بن حفص مستملی، احمد بن مروان دینوری و کسان دیگری از او روایت کرده‌اند. [۱۰]
ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۱۸۵، به کوشش شعیب ارنؤوط و علی ابوزید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
۵ - خصوصیاتوی در ضبط و کتابت حدیث چندان دقیق بود که می‌گفت اگر کتابم در دستم باشد و احمد بن حنبل در طرف راستم و یحیی بن معین در طرف چپم باشند، نگرانی ندارم، یعنی از ضبط و نوشتن آن عاجز نیستم. [۱۱]
ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۱۸۶، به کوشش شعیب ارنؤوط و علی ابوزید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
۶ - وثاقتحاکم نیشابوری [۱۲]
ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۱۸۶، به کوشش شعیب ارنؤوط و علی ابوزید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
و ابن عساکر [۱۳]
ابن عساکر، علی، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۰۵، به کوشش افندی بدران، دمشق، ۱۳۳۰ق/۱۹۱۲م.
او را ثقه و امین دانسته و صحت اسناد وی را مورد تأیید قرار داده‌اند. ابن حجر پس از نقل گفته ابن قیم جوزیه در جلاء الافهام در خصوص تضعیف وی، گوید: ظاهراً ابن قیم او را با شخص دیگری اشتباه کرده، زیرا ابن دیزیل یکی از حافظان بزرگ بوده است. [۱۴]
ابن قیم الجوزیه، محمد، جلاء الافهام، ج۱، ص۴۸، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۱۵]
ابن قیم الجوزیه، محمد، جلاء الافهام، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۷ - آثارچیزی از آثار ابن دیزیل بر جای نمانده و کتاب صفین تنها اثری است که به او منسوب است.، ابن کثیر [۱۶]
ابن کثیر، البدایة، ج۶، ص۷۵.
کتاب‌مصنفات را نیز به او نسبت داده و صفین را جزئی از این کتاب دانسته است.، ابن ابی الحدید [۱۷]
ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۲۲، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
[۱۸]
ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۰۶- ۲۰۸، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
[۱۹]
ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۵۴، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
[۲۰]
ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۵۵، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
قطعاتی از کتاب صفین وی را در شرح نهج البلاغه نقل کرده که بعضی از آن‌ها را نصر بن مزاحم نیز از طریق دیگر در کتاب وقعه صفین خود آورده است. [۲۲]
ابن ابی الحدید، عبدالحمید، ج۲، ص۲۲۲، شرح نهج البلاغه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
[۲۳]
ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۲۴، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
۸ - فهرست منابع(۱) ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م. (۲) ابن جزری، محمد، غایة النهایة، به کوشش گ برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۱ق/۱۹۳۲م. (۳) ابن حجر عسقلانی، احمد، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۹ق/۱۹۱۱م. (۴) ابن عساکر، علی، التاریخ الکبیر، به کوشش افندی بدران، دمشق، ۱۳۳۰ق/۱۹۱۲م. (۵) ابن قیم الجوزیه، محمد، جلاء الافهام، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. (۶) ابن کثیر، البدایه. (۷) ذهبی، محمد، تذکرة الحفاظ، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق. (۸) ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و علی ابوزید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. (۹) سمعانی، عبدالکریم، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۲م. (۱۰) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۰م. (۱۱) فیروزآبادی، محمد، قاموس. (۱۲) نصر بن مزاحم، وقعه صفین، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۱۲۱۴. رده‌های این صفحه : حدیث شناسی | محدثین اهل سنت
|